Moderna fabelo (2) – La kantanto
Iam promenanto paŝis en arbaro. Estis bela tago, suno briladis kaj vento blovetis. Pro ĝojo la viro ekkantis. La kanzono eĥis tra la arbaro. Sed la kantanto, ve, tre malbone kantas kaj tuj aŭdiĝis voĉeto:
Aŭskulti Elŝuti
“Silentu!”
La viro eksilentis.
“Ho! Kiu parolis?” pensis la kantinto.
Li rigardis ĉirkaŭ si kaj vidis neniun. Li denove kantaĉis paŝante inter la arboj ĝis kampo, sur kiu kreskis blua maizo.
“Bluaj kreskaĵoj! ekkriis li. Verŝajne GMO-j.”
Rigardante la bluan kampon li rekantis plian fojon. Li pretis foriri, sed paŝonte li aŭdis plurajn voĉetojn:
“Fi! silentu.” “Aĥ! iru for, kantistaĉo.” “Tuj malaperu!”
“Kiu estas vi? Montru vian kapon!” petegis la viro.
Aperis dekoj da kunikloj ĉirkaŭ li. La promenanto miris:
“Ĉu vi parolis?”
“Jes!” respondis la kunikloj.
…
“Kiel eblas? Mi certe sonĝas.”
“Vi ne estas sonĝanta. Ni estas veraj parolantaj kunikloj.”
“Sed bestoj ne parolas!!!”
“Jes, kutime… sed ni manĝadas vian bluan maizon kaj fariĝas pli inteligentaj.”
“Ĉu vere? Nu, eble tio efikas ankaŭ ĉe homoj.”
“Tute ne!” respondis samtempe la kuniklaro.
“Kial do? demandis la viro. Ankaŭ ni manĝas GMO-jn.”
“Se vi estus pli inteligentaj, vi ĉesus planti tion.”
| int | ant | ont |
| is-tempo (preterito) | as-tempo (prezenco) | os-tempo (futuro) |
| antaŭ | nun | post, baldaŭ |
| hieraŭ | hodiaŭ | morgaŭ |
x-anto: iu, kiu faras la agon x (promeninto = iu, kiu promenis)
x-anta: en x-stato (sonĝanta = en sonĝo-stato)
x-ante: dum la ago x (paŝonte = dum li paŝos)
Sendi la tekston per retmesaĝo
kanzono: gaja kantaĵo
arbaro: aro da arboj
blovetis: ete blovi: ete movi la aeron
ve: plendo pro malfeliĉo
maizo: planto kun flavaj grajnoj
GMO: Genetike Modifita Organismo estas arte-farite ŝanĝita vivaĵo
eĥo: ripetiĝo, resendo de sono
kuniklo: besteto kun longaj oreloj kaj ronda pufa vosteto
sonĝo: bildoj dum dormo
inteligenta: saĝa, mensa vigla, vigle pensanta
kuniklaro: aro da kunikloj
planti: meti ion en la teron, por ke ĝi kresku
Tiu tabelo de participoj estas misgvida.
Pli ĝusta rilato estas:
Ant = nun
int = post
ont = antaŭ
Tio klare montriĝas per ordinaraj frazoj:
- Elironte al laborejo, li kisis la edzinon.
- Antaŭ ol li eliros al laborejo, li kisis la edzinon.
(kiso antaŭ la eliro, kaj ne poste…)
- Elirinte el la laborejo, li aĉetis donaceton por la edzino.
- Post kiam li eliris el la laborejo, li aĉetis donaceton por la edzino.
(aĉeto post la eliro, kaj ne antaŭe…)
Jen alia ekzemplo, el la supra teksto mem:
- Li pretis foriri, sed paŝonte li aŭdis plurajn voĉetojn.
- Li pretis foriri, sed antaŭ ol li paŝos, li aŭdis plurajn voĉetojn.
(antaŭ ol, kaj ne post ol…)
Same misgvidaj estas la lastaj ekzemploj.
Karega
Bonvolu rimaki, ke la tabelo estas kompreneble kaj bonege korekta: baza senco de -int rilatighas al pasinteco, hierau, antaue, kaj neniam/neniel povus esti malsame. Kaj por la aliaj simile: -ant rilatighas al nuneco kaj -ont al estonteco. Tiuj estas bazaj sencoj de tiuj vortetoj.
Nu, en viaj ekzemploj, la signifo, kiun vi donas, rilatighas al la aliaj verboj, kaj ne al tiuj kun -ant, -int, -ont:
-li eliris antaue, kaj achetis poste. Do, “elirinte” rilatighas al ago antaua al la achetado. Tio estas, li unue, antaue eliris, kaj nur poste achetis.
Rilate al tio, bonvolu rimarki bone, ke vi pensis pri la alia verbo (acheti), kies agado ja okazis “poste” la elirado. Sed tiu ja ne havas la finighon (-int). Do, por tiaj iom pli kompleksaj frazoj, ke oni bone rimarku chiun parteton aparte, kaj do oni finfine bone komprenos chion: elirinte (unue, antaue) li (poste) achetis donaceton.
Bonvolu rerigardi che “Esperanto sem Mestre”, “Bensona Metodo” kaj similaj, kiuj donas iom post iom pli kompleksaj analizoj de tiaj frazoj, kun tre interesaj bildoj pri la donataj ekzemploj, per kiuj oni bone lernas kaj fiksas la rilatojn. Mi multe dankas al tiuj libroj pro la fina komprenado de tiaj situacioj, pro la tre klarigaj bildoj.
Mi esperas, ke mi helpis klarigi la aferon.
Brakumojn.
Luiz Claudio (Divinópolis-MG)
Mi bone komprenas vian rimarkon. Fakte vi estas iusence prava, sed atentu, ke mi skribis “antaŭ” kaj ne “antaŭ ol”. Ambaŭ aferoj estas tute malsamaj.
“Li venis antaŭ tri tagoj” ja rilatas al pasinteco.
“Ŝi iros al la urbo post du horoj” ja rilatas al estonta ago.
“antaŭ ol” ne estas prepozicio sed subfraz-enkondukilo. Cetere, ĝi enkondukas ne nur futuron sed ankaŭ preteriton. Por kontroli tion, mi proponas al vi legi PMEG §33.7 (p.485).
Interesa rakonto kaj bela vocxlego!
Dankon por via fervora laboro!
Kial mi nur povas aŭskultas la rakonton ĝis:” “Fi! silentu.” “Aĥ! iru for, kantistaĉo.” “Tuj malaperu!”
“Kiu estas vi?” ??
Vi pravas, estis problemo kun la son-dosiero. Mi ĵus korektis, kaj nun vi povas aŭdi ĝin ĝis la fino.
Mi ŝatis!